Teza, że nazistowskie Niemcy były niepowstrzymaną, niszczycielską siłą, wspartą przez wysoce uprzemysłowioną gospodarkę jest podstawą wszystkich opisów drugiej wojny światowej. A co, jeśli tak nie było? Jeśli tragedia XX-wiecznej Europy miała swoje korzenie raczej w niemieckiej słabości niż sile?
Adam Tooze dał pierwszy w ostatnich latach radykalnie nowy opis drugiej wojny światowej. Zrobił to poprzez umieszczenie w sercu tej historii ekonomii na równi z kwestiami rasowymi i politycznymi. Intuicyjne rozumienie realiów światowej gospodarki było fundamentalne dla światopoglądu Hitlera. Zrozumiał, że względne ubóstwo Niemiec w roku 1933 było rezultatem nie tylko Wielkiej Depresji, ale także ograniczonego terytorium i niewielkich zasobów naturalnych. Przewidywał narodziny nowego, zglobalizowanego świata, w którym Europa zostanie zmiażdżona przez przytłaczającą potęgę Ameryki. Była tylko jedna, ostatnia szansa: europejskie superpaństwo pod rządami Niemiec.
Globalny układ gospodarczy i wojskowy był jednak od samego początku wymierzony w Hitlera i właśnie w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu ze strony Zachodu wysłał swoje niedoposażone armie, aby na bezprecedensową skalę, ale ostatecznie daremnie, siały zniszczenie w całej Europie. Nawet latem 1940 roku, w momencie największego triumfu Niemiec, ciągle dręczyło go zbliżające się zagrożenie ze strony anglo-amerykańskiej potęgi powietrznej i morskiej, uknute, jak uważał, przez światowy spisek żydowski. Kiedy Wehrmacht osiadł na mieliźnie w Związku Radzieckim, wojna błyskawicznie przekształciła się w konflikt na wyczerpanie, w którym Niemcy nie mogli już mieć nadziei na zwycięstwo. Niezdolność Hitlera, Alberta Speera i innych do uznania tego faktu skutkowała zniszczeniem Trzeciej Rzeszy za cenę dziesiątek milionów ofiar.
Książka Adama Tooze’a jest wciągającym i ożywczym opisem zadziwiających wydarzeń, na nowo określającym nasze spojrzenie na nazistowskie Niemcy i drugą wojnę światową.