…Zofii Kossak-Szczuckiej, prowadzoną z pozycji świadka przeżyć obozowych i pisarza. Tekst posiada dwie różniące się między sobą wersje. Pierwotnie był drukowany w czasopiśmie „Pokolenie” (nr 1/7 z 15 stycznia 1947 r.). Następnie, w innej formie, wszedł w skład tomu Opowiadania z książek i gazet, z którego większość tekstów, z tym włącznie, pierwotnie ukazywała się w dzienniku „Rzeczpospolita” w cyklu: Nasz wiek XX, od połowy stycznia do połowy maja 1949 r.

W niniejszej publikacji uwzględniamy obie wersje tekstu: krótszą wersję za wydaniem Biblioteki Narodowej Utworów wybranych Borowskiego (Wrocław 1991, oprac. Andrzej Werner; za pierwodrukiem w „Pokoleniu”, s. 487–497), zaś wersję bardziej rozbudowaną i emocjonalnie-osobistą na podstawie tomu Opowiadania z książek i gazet. Warto znać obie odsłony polemicznego felietonu Borowskiego, jako że tekst z czasem został gruntownie przerobiony, a jednak sprawa w nim poruszana musiała pozostać dla autora na tyle ważna, że nie zaniechał wznawiania publikacji.

Felieton odbił się głośnym echem w środowisku krytyków literackich, wywołując gorącą dyskusję — oto młody, jeszcze mało znany prozaik ośmielił się formułować zarzuty pod adresem cieszącej się popularnością, wielokrotnie nagradzanej pisarki. W Alicji w krainie czarów Borowski oskarża autorkę Z otchłani o egzaltację religijną, nieobiektywne przedstawienie warunków obozowych naszkicowane z perspektywy osoby o uprzywilejowanej pozycji, a także o wykorzystywanie tej pozycji w celu zapewnienia sobie lepszych warunków bytowych w lagrze. Tadeusz Borowski wskazuje również na błędy leksykalne i faktograficzne, które według niego można dostrzec w publikacji Zofii Kossak-Szczuckiej. Z jego krytyką spotyka się też sposób, w jaki portretuje ona współwięźniarki, wyraźnie gloryfikując postawy Polek na tle przeżywania obozu przez kobiety innych narodowości.

Znaczących różnic w postrzeganiu obozu przez Borowskiego i Kossak-Szczucką można się dopatrywać między innymi w tym, że zdecydowanie więcej ich dzieliło niż łączyło: pokolenie, z którego się wywodzili, sytuacja rodzinna i materialna, a także poglądy polityczne i filozoficzne.

Publikacja Tadeusza Borowskiego Alicja w krainie czarów dostępna jest jako e-book (EPUB i Mobi Kindle) oraz plik PDF.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Tadeusz Borowski
Alicja w krainie czarów
Epoka: Współczesność Rodzaj: Epika Gatunek: Felieton